Üç kız çocuğu olduktan sonra, tek oğlu Morihei’nin doğumu Yoroku için bir neşe kaynağı olmuştu. Morihei sağlıksız bir çocuktu. Bu nedenle babası oğlunun sağlığı için onu uzak mesafelere götürdü ve zayıf vücudunu geliştirmesi için teşvik etti. Morihei’nin eğitimi sadece ortaokul’un ilk yılına kadar devam edebildi. Onyedi yaşında evden ayrılan Morihei, Tokyo’daki zengin akrabalarının yardımı ile tüccar olarak sürekli bir işte çalışmaya başladı. İşte Tokyo’da bulunduğu bu kısa süre zarfında, Tenjin Shinyo-Ryu jujutsu okulunda ilk kez düzenli olarak savaş sanatı eğitimini almaya başladı.

Morihei, geçirdiği Beriberi hastalığı dolayısıyla bir sene dolmadan Tokyo’dan ayrılmak zorunda kaldı. Ueshiba, 1903’de orduya katıldı. Tanabe’ye döndükten sonra, zaman içinde tamamen iyileşti. Süngü çalışmaları sırasında askerler arasında en usta olan Morihei’nin savaş sanatlarına olan yeteneği ve yakın ilgisi açıkça ortaya çıktı.

Morihei Ueshiba, Daito Ryu AikiJujutsu öğrettiği yıllarda

Ayrıca Morihei askerliği boyunca bulunduğu Osaka’da Yagyu okulunun bir şubesinde, Yagyu Shaingan-ryu, eğitimi alma fırsatı buldu.

Morihei, 1906’da ordudan ayrıldı. Sonraki yedi sene hayatında yeni bir yön arayan Morihei için huzursuz geçti. Kısa bir süre için Kodokan Judo Merkezinden babasının yerel gençler için getirdiği bir öğretmen eşliğinde judo ile amatörce uğraştı. 1912’de elli dört ailelik bir kafile oluşturan Morihei, Hokkaido’ya yerleşmek üzere onlara liderlik etti. Sonunda kafile adanın kuzeyinde, daha sonra Shirataki kasabası olacak, uzak bir bölgeye yerleşti.

Bu yıllarda olan en önemli olay, en azından aikido’nun gelişimi için, Morihei’nin eksantrik fakat çok yetenekli bir jujutsu öğretmeni olan Sokaku Takeda ile karşılaşması oldu.

Takeda, birkaç yıl önce yerleştiği Hokkaido çevresinde gezerek jujutsu seminerleri vermekteydi. Morihei, Sokaku ile Engaru şehrinde Şubat 1915de karşılaştı. Otuz iki yaşındaki Ueshiba yetenekli bir savaş sanatçısı olmasına karşın en iyi dönemini yaşayan Takeda için bir rakip değildi. Aikido’nun gelecekteki kurucusu, Daito-ryu jujutsu diye bilinen Sokaku’nun sanatının güçlü ve karışık tekniklerinden etkilendi. Morihei kaynaklarının ve zamanın büyük bölümünü Daito-ryu öğrenmeye ayırdı. Hatta Sokaku’dan özel dersler alabilmek için, birlikte yaşaması maksadıyla evine davet etti. Takeda ile çalışmak için büyük paralar harcayan Morihei Ueshiba’ya, masrafları karşılaması için babası Tanabe’den yardım gönderiyordu.

Morihei, Sokaku’nun gözde öğrencilerinden biri haline gelip, ada etrafındaki eğitim gezilerinde ona eşlik etti. Hokkaido’da geçirdiği zaman içinde Ueshiba, Takeda’dan birinci derece öğretmenlik belgesini aldı ve bu sanatta dikkate değer bir yetenek kazandı. Çalıştığı Daito-ryu programı, kompleks manevralara sahip yüzlerce jujutsu tekniği, eşli kilitler ve sabitlemelerden oluşuyordu. Takeda ayrıca, adına “aiki” dediği ve rakibinin zihnini kontrol altına alıp onun saldırganlığını nötralize ettiği bir çalışma gösteriyordu. Diğer silahların yanında kılıcın, kısa kılıcın ve iron-fan’in kullanımında uzmanlaşmıştı. Takeda’nın jujutsu’sunun teknikleri, daha sonra tüm aikido hareketlerinin temelini oluşturmuştur. Dolayısıyla, Daito-ryu aiki jutsunun Morihei’nin sanatına olan katkısı yatsınamaz.

Morihei, babasının rahatsızlığı sebebiyle Aralık 1919’da Hokkaido’dan ayrılıp Tanabeye dönmek zorunda kaldı.

Tanabe’ye dönüş yolculuğunda Omoto dinin lideri Onisaburo Deguci ile tanıştı.

Morihei’nin savaş sanatlarındaki yeteneğinden etkilenen Onisaburo Deguci, Morihei’yi kendisiyle kalıp ilgili Omoto dini takipçilerine öğretmenlik yapması için teşvik etti. Bu olay Morihei’nin evinde “Ueshiba Özel Okul”nun açılmasına ve burada Daito-ryu jujutsu öğretmesine ön ayak oldu.

1924’de Onisaburo Deguci ile Moğolistan’a geziye çıkan Ueshiba, burada Omoto dinin yayılmasına yardım etti.

O-Sensei

Japonya’ya dönüşünden sonra Morihei Ayabe’ye yerleşti. Ueshiba’nın Daito-ryu öğrencileri arasında deniz subaylarıda vardı ki, bunların içinde en belirgin olanı aynı zamanda kendini adamış bir Omoto takipçisi olan Amiral Seikyo Asano’ydu. Sonunda Ueshiba’nın savaş sanatları hakkındaki söylentiler yayılmaya başladı. Denizci arkadaşlarına Ueshiba hakkında çok iyi konuşan Asano, aynı zamanda bir başka Amirali, Isamu Takeshita’yı Ayabe’ye Moriehei’nin sanatını incelemeye gitmesi için yüreklendirdi. Çok etkilenen Takeshita, kısa zamanda Morihei’nin Tokyo’da gösteriler ve seminerler yapmasını ayarladı. Ueshiba’yı taktir edenler arasında emekli Amiral ve iki defa başbakan olan Gombei Yamamoto’da vardı.

Morihei’nin Jujutsu’daki olağan üstü yeteneği ve karizması, Tokyo askeri kademeler ve seçkin politikacıları arasında popüler bir öğretmen olmasına yardım etti. 1925 – 1927 yılları arasında çeşitli defalar Tokyo’ya ziyaretler yapan Ueshiba sonunda ailesi ile buraya yerleşip, tüm zamanını öğretmeye adamaya karar verdi.

Tokyo’daki ilk yıllarında çeşitli isimlerle anılan Ueshiba’nın sanatı zamanla popülerliğini arttırdı. Sonunda, 1931’de Morihei, Kobukan Dojo’sunu açtı. Kobukan Dojo yıllarında, Ueshiba’nın takipçileri arasında Yoichiro Inoue, Kenji Tomiki, Minoru Mochizuki, Tsutomu Yukawa, Shigemi Yonekawa, Rinjiro Shirata, ve Gozo Shioda gibi bilindik isimler vardır.

Askeri kademeler ile olan ilişkilerinin sonucu olarak Ueshiba, Toyama Subay okulu, bilinen adı ile “Nakano Casus Okulu”, olmak üzere birçok askeri enstitüde savaş sanatları eğitimi vermeye başladı. Ueshiba’nın programı yoğunlaştıkça eğitim işi çoğunlukla Kobukan Dojo’sundan kıdemli öğrencilere delege edilmeye başlandı.

Burada geçirdiği zamanın bir bölümünde aktif olarak Daito-ryu aikijujutsu, (Takeda’nın sanatına verilen isimdir) öğreten Ueshiba, bu okulun ismini taşıyan derece belgeleri dağıttı. Daito-ryu’nun modifiye edilmiş teknikleri, Ueshiba’nın repertuarı’nın önemli bir bölümünü oluşturmasına rağmen, 1935’den sonra Takeda ile direkt bir teması kalmadığı görülmektedir. Savaş öncesi yıllarda Morihei’nin sanatına atıf yapılırken en sık kullanılan isim “aiki budo” idi.

IWAMA VE MORIHEI'NİN EN YAKIN ÖĞRENCİSİ, MORIHIRO SAITO

1930’ların sonlarına doğru Japon silahlı kuvvetleri Güneydoğu Asya’nın birçok bölümü ve Çin ile ilgileniyordu. Ueshiba’nın birçok iyi ve genç talebesi askere alınmıştı. Bu, Kobukan Dojo’daki öğrenci sayısını düşürmüş ve Pasifik savaşı başladığında dojo’daki seviye bayağı düşmüştü. 1942 yılında, bağırsak sisteminde ciddi bir rahatsızlık geçirdikten sonra Ueshiba, yıllar önce arazi aldığı İbaraki bölgesindeki İwama köyüne yerleşti. Savaşın etkilediği Tokyo’dan uzakta, kendisini antremana, meditasyona ve çiftçiliğe verdi.

O-Sensei Iwama'da

İwama’da geçen bu yıllar aikido’nun gelişiminde çok önemli rol oynadı. Böylelikle Morihei, anlaşmazlıkların sulhen çözümünü sağlayabilecek bir kusursuz savaş sanatını ortaya koyabilmek için daha önce yapamadığı kadar ciddi bir konsantrasyonla budo çalışmalarına devam etti. Morihei bu sanata “Aikido” ismini ilk defa İwama’da verdi.

Savaş sona erdiğinde birçok Japon, yoksullukla mücadele etmekte ve tüm enerjisini hayatta kalabilmek için ve besin maddeleri bulabilmek için harcamaktaydı. Bu dönemde kurucunun İwama’da sadece birkaç talebesi vardı. Savaş öncesi talebelerinin çoğu tüm Güneydoğu Asya’ya dağılmışlar ve halen ülkelerine dönememişlerdi. 1946 yazında, Japon Devlet Demiryolların’ da çalışan bir genç adam sessizce Ueshiba’nın dojosuna kaydoldu. Morihiro Saito’nun görünürde hiçbir özelliği veya fazla bir yeteneği yoktu. Ancak kaderinde, O-Sensei'nin en yakın öğrencisi olmak ve her konuda onun teknik mirasçısı olmak vardı.

İwama’da inzivada geçen bu yıllarda O-Sensei, aikiken ve aikijo olarak bilinen kılıç ve sopa konularında ciddi çalışmalar yaptı. Kendisi bu silahların kullanılmasının iyi anlaşılması halinde, çıplak elle yapılan tekniklerin daha doğru uygulanabileceğini düşünüyordu. Gerçekten de, Ueshiba’nın aikido eğitim müfredatı içinde silahlı ve silahsız tekniklerden oluşan kapsamlı bir sistem mevcuttur. Genç Saito, İwama’da geçen bu süre içerisinde Ueshiba’nın antreman partneriydi, ve kendisi kurucunun genellikle dışarda göstermediği birçok detayı, öğretiyi ve teknikleri direk olarak hocası O-Sensei'den öğrenme imkanı buldu.

O-Sensei, ayrıca hayatının bu döneminde takemusu aiki kavramını formüle etme imkanı bulmuştur. Bu deyim, savaş hallerinde özel duruma uygun sonsuz tekniklerin anında uygulanmasına ilişkindir. İşte nihayet bu, İwama ryu takemusu aikido, yani Morihei Ueshiba’nın aikidosudur.

O-Sensei

Savaştan sonra aikido çalışmaya başlamış birçok öğrenci, O-Sensei'nin enerjik aynı zamanda nazik tarzını ve öğretimini görebilmiştir. Bu dönemde O-Sensei'nin yaşı nedeniyle aikidosu yumuşamış ve kendisi savaş sanatları üzerindeki ahlaki görüşlerini bu dönemde anlatmıştır.

Son yıllarında Morihei’nin sağlığının bozulmaya başlaması nedeniyle, teknikleri de kısalmaya ve değişmeye başlamıştır. Genç ve kuvvetli talebelerini çabuk hareketlerle, hafif el hareketleriyle, hatta bazen dokunmadan atmaya başlamıştır. Kurucunun, yaşamının son yıllarındaki bu aikidosu, onun geçmiş tecrübelerinin doğal bir sonucudur. Ancak Ueshiba’nın kendisinin de söylemekten keyif aldığı gibi, bu dönemdeki yeteneği 60 yıllık bir eğitimin ürünüdür. Halk önünde yaptığı gösterilerin daha sonra çekilen filmlerde izlenebilmesi, onu anlamadan taklit etmeye çalışan birçok kişiyi ortaya çıkarmıştır.