Aikido d�nyas�, 13 may�s 2002�de Morihiro Saito�nun �l�m�yle bir b�y�k kay�p daha ya�ad�. Kendisi, aikidonun kurucusu Morihei Ueshiba�n�n uzun bir s�re boyunca izde�i ve k�demli ��rencilerinden biri olmu�tu. Ayr�ca, �baragi Eyaleti�nde, �wama�da bulunan Aikido Tap�na���n�n da koruyuculu�u ve bak�m�n� �stlenmi�ti. Onun aikidoya olan benzersiz etkisini, bu gezegenin hemen her yerinde do�rudan ya da dolayl� olarak g�rmek m�mk�nd�r.
Uygulad��� sanat� s�k s�k �geleneksel aikido� diye adland�r�rd� ve onun bu sanat�, tarihsel ger�e�in de ortaya koydu�u gibi, O-Sensei�nin do�rudan aktard��� e�itimin etkisini ku�ku g�t�rmez bir bi�imde ta��maktayd�.
Ben de, hem 1950�lerin sonunda �wama dojosunda uchi deshi kalarak kendisiyle �al��ma, hem de 1960�lar�n ba��nda ayda bir kez Pazar g�nleri Hombu Dojo�da ders vermeye davet edildi�i d�nemde Saito Sensei�den bu sanat� ��renme f�rsat�n� bulacak kadar �ansl�yd�m.
Halen, �wama�da sabah�n erken saatlerinde sabah dersi i�in dojodan ancak 50 metre ileride bulunan evinden dojoya yakla��rken ��kard��� ayak seslerini duyabiliyorum. Getalar�n�n (tahta sandallar) kendilerine �zg� sesi, donmu� bir havada �am a�a�lar� aras�nda yank�lan�rken, ���te geliyor� diye d���nerek kendimi uyand�r�rd�m. Sadece minderde �al��ma yapmaya haz�r olmam de�il, ayn� zamanda her �eyin yap�lmas� gerekti�i �ekilde yap�ld���ndan emin olmam gerekiyordu. Tek bir �ey bile, en ufak bir ayr�nt� bile, bir kez olsun g�zden ka�amaz ya da ihmal edilemezdi.
Saito Sensei, i�inde �al��mad��� g�nlerde (devlet demir yollar� i�in �al���yordu) �wama�da sabah ve ak�am derslerinden sorumluydu.
O-Sensei de, bazen ak�am derslerini yapard� ya da dersi izlemeye gelirdi. Saito Sensei dersi idare ederken, O-Sensei kamizan�n �n�nde o �ahin bak��lar�yla oturur, tek kelime etmez ve k�p�rdamazd�. O-Sensei, s�k s�k katai-keiko, yani Japonca�da �kat�-sert� anlam�na gelen �al��man�n �nemi �zerinde dururdu. Bu kelime ger�ekte sert, canl�, t�m g��le, g�c� hi� ziyan etmeden, oyun oynamadan yap�lan �al��ma anlam�na gelir.
�wama�daki �al��ma ve atmosfer, Hombu Dojo�da g�rd���mden farkl� olmakla kalm�yor asl�nda onu tam tersi bir durum ortaya koyuyordu. Hombu�daki �al��ma �o�unlukla ki no nagare ya da ak�c�l�k �zerinde durdu�u i�in, do�al olarak benim de ilk ba�larda kafam kar��m��t�.
�wama Dojo�sunun �ylerinden b�y�k k�sm�, o b�lgede ya�ayan �ift�iler, t�m g�nlerini tarlalarda �al��arak ge�iren a��r i��ilerdi. Kal�n kemikleri ve b�y�k fiziksel g��leri vard�. Ayr�ca �Mito kishitsu� diye bilinen, kahramanl��a yak�n bir t�r yi�itlik olarak a��klanabilecek o b�lgeye �zg� bir karaktere sahiptiler. T�m bu �zellikler nedeniyle buras� Tokyo�daki Hombu Dojo�nun tam tersi bir k�lt�r �izmekteydi. Tokyo, Japonya�n�n ba�kenti olmas� nedeniyle, Hombu�nun �yeleri memurlardan, i� adamlar�ndan, politikac�lardan ve �niversite ��rencilerinden olu�uyordu.
Hombu�dan �wama�ya gelen herkes, �wama�dakilere g�re �ehir ya�ant�s� nedeniyle solgun ve zay�f g�r�n�rd�. Asl�nda, �wama�daki ��renciler, Hombu�dan gelen bizlere ona g�re davran�r ve b�y�k bir g��le bize meydan okurlard�. Benim gibi Hombu�dan gelen bir uchi deshi de dahil olmak �zere Hombu Dojo�dan buraya gelen herkes i�in bir ya�amda kalma sorunu s�z konusu olurdu. Ve Saito Sensei de, bizim t�m g�c�m�zle t�rmanmaya �al��t���m�z bu da��n en zirvesindeydi.
Do�al olarak, �wama, Hombu�daki uchi deshiler i�in pek de pop�ler bir yer de�ildi. Bunun nedeni de sadece kar��la�mak zorunda olduklar� meydan okumalar de�il, bir uchi deshi olarak yapmalar� gereken yo�un g�nl�k g�revlerdi. Bu g�revlerin aras�nda �iftlikte, tarlada �al��mak, dojo ve tap�na��n bak�m� ve ya�l� �ifte, yani O-Sensei ve e�ine yard�m etmek vard�. Bu ise, i�in en zor k�sm�yd�. Bu g�rev, �ehir hayat�n�n g�r�lt�s�ne ve rahat�na al��m�� biz �ehir �ocuklar�n�n �o�una dayan�lmaz gelmekteydi.
O- Sensei, bazen, g�n i�inde dojonun d���ndaki ormanda ders verirdi. Bu e�itim genellikle b�y�k bir gayret g�sterilerek yap�lmas� gereken yokogi-uchi, solo tek ba��na ve e�li �al��malardan olu�urdu. Geleneksel olarak, bu e�itim sistemi G�ney Japonya�da Kagoshima�daki Jigen Okulu�nda biliniyordu ve �al��an ki�i, �aprazlama �ak�lm�� tahta bir temelin �zerinde bulunan yeni kesilmi� dal y���n�na s�rekli olarak, hi� durmadan vururdu. Bu �al��may� ilk yapt���mda, 10 dakika i�inde elimin derisi soyulmu� ve kanamaya ba�lam��t�.
Saito Sensei, O-Sensei �wama�da fiziksel olarak bulunsa da, bulunmasa da her zaman sanki O-Sensei oradaym�� gibi davran�rd�. Saito Sensei, ��rettiklerinde hi�bir de�i�iklik yapmaz, katai-keiko�nun temellerine sad�k kal�rd�.
Hombu Dojo�da, bir yeni y�l kutlamas� nedeniyle di�er k�demli shihanlarla birlikte O-Sensei�nin �n�nde yapt��� bir g�steriyi �ok iyi hat�rl�yorum.
Sadece, s�n�fta her zaman yapt��� gibi hi� de�i�tirmeden katadori ikyyo�dan yonkyo�ya kadar bir g�steri yapm��t�. O-Sensei�nin �n�nde farkl� bir �ey yapman�n tehlikesini �ok iyi biliyordu.
Saito Sensei�nin Aikido d�nyas�na yapt��� b�y�k katk� ve hizmetlerin �ok iyi fark�nday�m. Bence, o sadece en b�y�k Aikido hocalar�ndan biri de�il, ayn� zamanda O-Sensei ve kar�s�na da son y�llar�nda b�y�k hizmetlerde bulunmu� bir ki�idir. Bunun, hocas�na kar�� duydu�u derin sayg� ve ba�l�l�ktan kaynakland��� �ok a��kt�r.
S�k s�k, kendime, b�ylesine bir ki�isel fedakarl�k d�zeyine sahip olacak ve b�ylesine yo�un bir �al��maya dayanacak azmi g�stermeye yetecek bir irade g�c�ne sahip olup olmad���m� sormu�umdur. ��nk� aile �yeleri bile b�ylesi bir durumla ba�a ��kmada teredd�t etmi�lerdir.
O-Sensei�nin ve e�inin ki�iliklerini bilen herhangi birinin de bilebilece�i gibi bu hi� de kolay bir g�rev de�ildi. Onlar�n ya�am de�erleri, g�n�m�z Japonya�s�ndakinden �ok daha farkl�yd�. �imdi ge�mi�e bakt���mda, Saito Sensei�nin ustas�na kar�� duydu�u �eyin sayg� ve ba�l�l���n da �tesinde oldu�unu tahmin etmekteyim. Bunun da, yeti�tirildi�i, t�m kalbiyle kucaklad��� ve bunu koruyarak �ld��� bir t�r estetik duygu oldu�unu san�yorum. Bunun, sava���l���n �z�nde yatan de�erlerin beden bulmu� halinin klasik ve g�zel bir �rne�ini olu�turdu�unu anlayabiliyorum.
Nesiller de�i�meye devam ettik�e, Saito Sensei�nin ya�am�n�n bu �zel hikayesi, resmi aikido otoritelerce y�nlendirilen Aikido resmi tarihinde unutulmaya ya da g�z ard� edilmeye �al���labilir. Aikido tarihinin bu �ok �zel b�l�m�, Saito Sensei�nin erdemi ve ailesi ile birlikte g�sterdi�i fedakarl�k, sayg� ve minnetle bilinmeyi hak etmektedir ve gelecek nesillerce de hat�rlanmal�d�r. B�ylesi bir yaz�y� haz�rlamam�n da, kendi g�zleriyle tarihin bu par�as�na tan�k olmu� biri olarak sorumlulu�um oldu�unu d���n�yorum.
Saito Sensei�nin onuruna yazd���m �vg�y� bitirirken, onun sonsuza dek huzur i�inde yatmas� i�in t�m inanc�mla dua edece�imi ifade ederim.
Gassho
Palm to Palm
T.K. Chiba
San Diego, California
16 May�s 2002.
Bu yaz� aslen Biran, Aikido Journal of Birankai/Usaf-Western Union�da yay�nlanm��t�r.