AJ : Hitohiro Sensei, dojo hakk�nda akl�n�za gelen ilk hat�ralar�n�z nelerdir?

Saito : Eskiden yemeklerimi O-Sensei ile payla��rd�m ve onun taba��ndan geriye ne kal�rsa bana o verilirdi. Ayr�ca �ocukluk y�llar�mda, uyand���mda annemi yan�mda bulamad���m i�in sabahlar� a�lad���m� hat�rl�yorum. Annem her zaman dojoda O-Senseiye yard�m ediyor olurdu.

AJ : O-Sensei�nin eskiden �ok sert bir insan oldu�u s�yleniyor?

Saito : O-Sensei genel olarak, ba�ka yerlere gitti�inde teknikleri k�saca uyguluyor, ama sadece Iwama�da ger�ekten ��retiyordu ve �ok s�k�yd�. "Bu ne bi�im bir kiai d��ar� ��k�n ve bu kiai ile bir ser�eyi devirebilecek misiniz, bak�n!" Veya birileri �zensiz yonkyo uygularken "D��ar� ��k ve bunu bir a�a� �zerinde dene, bakal�m a�ac�n kabu�unu soyabilecek misin? Soyana kadar da yap!" diye ba��r�rd�.

Bir �ocuk olarak bile, �evresindeki atmosferden onun b�y�k bir adam oldu�unu fark etmi�tim. Saito Sensei (babam) onu evinden al�p, dojoya getirmeye gitti�i andan itibaren selamlamak i�in kafalar�m�z� �ne e�erdik, ve O-Sensei arkas�nda onu izleyen Saito Sensei ile gelinceye kadar ba��m�z yerde, bu �ekilde oldu�umuz gibi kal�rd�k. Sonunda O-Sensei ile birlikte, dojoyu kutsamadan �nce selamlamak i�in ba��m�z� yerden kald�r�rd�k.

E�er O-Sensei bir shomenuchi tekni�i anlat�rken , ben Saito Senseinin yan�nda oturuyorsam O-Sensei�ye kar�� bir shomenuchi darbesi indirmek �zere yollan�rd�m. Bir g�n ablama gidip O-Sensei�ye sald�rmas� s�ylendi. Bir �ocuk i�in, bu �ekilde gidip O-Sensei�ye kar�� ��kmak kolay bir �ey olmad���ndan ablam da korkudan a�lamaya ba�lad� ve dojodan ka�t�. Onun yerine benim gitmem s�ylendi ve bende bir kiai ba��r���yla atak yapt�m. Bu atak i�in O-Sensei "Demek sen geldin, �yle mi?" dedi ve beni f�rlatt�. Ama ayn� anda, elleri ile kafam�n yere vurmas�n� durdurdu ve "Bak, �imdi dikkatli ol!" dedi. O-Sensei i�te b�yle duyarl� bir insand�.

D��ar� bah�eye ��k�p, onu di�ini f�r�alarken seyretmeye gitti�imi hat�rl�yorum. Birdenbire takma di�lerini ��kartt���nda, sanki onlar sahteymi� gibi "��te bu komik, de�il mi?" demi�ti. (g�l��meler)

Hitohiro Saito , Iwama 2003

AJ : Bu olay oldu�u zaman siz ka� ya��ndayd�n�z?

Saito : Benim, ilkokul ikinci s�n�fta oldu�um s�ralardayd�. O g�nlerde, O-Sensei halen din�ti. Son y�llar�nda ise, daha �ok uzun �s�nma hareketleri yap�yordu ama ben aikidoya ba�lad���m s�ralarda daha �ok teknik ��retiyordu.

AJ : Kendinizi tamam� ile aikidoya adamaya ne zaman karar verdiniz ?

Saito : �� antreman yapmaya geldi�inde, yaramaz bir �ocuk olmama ra�men, tek erkek evlat oldu�um i�in �ok fazla tercih �ans�m yoktu! (g�l��meler). Aikido yaparken bir yandan da hayat�m� s�rd�rebilmek i�in bir lokanta a�may� planlad�m. Liseyi bitirdikten sonra bir sene, nas�l yemek pi�irilece�ini ��renmek i�in Sendai�ye, sonra da daha ileri iki y�l i�in Osaka�ya gittim. Ne zaman bo� bir g�n�m olsa, Seiseki Abe'nin dojosunu ziyarete giderdim ve ondan calligraphy (Kanji Hattatl���) ��rendim. Ayr�ca Bansen Tanaka'n�n aiki dojosunu da ziyaret ederdim.

Abe Sensei ruhunu ar�nd�rmak i�in her sabah so�uk suyun alt�na girerek misogi yapard�. Calligraphylerinde d�nyevi zevklerden ar�nma fikrini anlatmaya �al���rd�. Esasen kendisi O-Sensei ile Bansen Tanaka�n�n dojosunda tan��m��t�r. O-Sensei, misogi uygulamas�nda benzer bir ruh oldu�unu alg�lad� ve ondan calligraphy ��renmeye ba�lad�.

Hitohiro Saito, Ancona 2003

AJ : Biz bir ka� sene �nce Abe Sensei�yi ziyarete gittik ve O-Sensei taraf�ndan yaz�lm�� baz� muhte�em par��men tomarlar�na rastlad�k. Dojoya girer girmez ruhani bir atmosfer hissedilebiliyordu.

Saito : O par��menler muhte�em, �yle de�il mi? O-Sensei hakk�nda daha fazla bir�eyler ��renmek isteyen biri bu �iirleri mutlaka okumal� ve onun calligraphylerini �al��mal�. Fotograflar ve video bantlar� bize O-Sensei ile direk bir ba�lant� kurma duygusu veriyor. Ama onun �iirleri ve calligraphysi bizimle daha ustaca bir ileti�im kuruyor. Onlar ger�ekten muhte�em ve derin eserler.

AJ : Abe Sensei O-Sensei�nin �iirlerini �ok iyi biliyor de�il mi?

Saito : Bu do�ru. Umar�m, O-Sensei'nin calligraphylerini toplay�p basmak ve O-Sensei�ye adanm�� bir m�ze yapmak konusundaki planlar�nda ba�ar�l� olur. Ben �ocukken Abe Sensei k�z�yla beraber s�k s�k Iwama�y� ziyarete gelirdi. Kendisi Kojiki�yi, ki bu O-Sensei�nin aikido anlat�rken al�nt�lar yapt��� bir kitapt�r (Japon Tarihini destans� anlatan yazmalar), derin bir anlamla ��renen bir adamd�r. Abe Sensei, Kojiki hakk�nda bana bir�ok bilgi verdi ama �ok zor bir kitap oldu�undan korkar�m anlatt�klar� bir kula��mdan girip �tekinden ��kt�. (g�l��meler)

AJ : Sendai ve Osaka�daki ��rakl�k zamanlar�n�zda aikido yap�yor muydunuz ?

Saito : Sendai�de Hawaza Sensei�nin g�zetimi alt�nda ve Osaka�da da Abe Sensei�nin dojosunda Aikido �al��t�m.

AJ : Planland���z gibi Iwama�da bir lokanta a�t�n�z m�?

Saito : Evet. 1978 y�l�nda lokantay� a�t�m. Fakat, o zamanlar gen� ve ak�ls�zd�m. Geceleri m��terilerle beraber lokantada da fazlaca i�erdim. Ciddi �ekilde antreman da yapmazd�m. Yedi y�l boyunca lokantay� i�letmeye devam ettim. Fakat, sa�l���m� yitirece�imden endi�eleniyordum, bunun �zerine babamla konu�tum. O da, benim bu i�i b�rakmam konusunda benimle ayn� fikirdeydi. Babam s�k s�k yurt d���na giderdi ve o uzaktayken dojonun y�netimini b�rakabilece�i birilerine ihtiyac� vard�. Bu tam 11 y�l �nceydi ve o g�nden beri ben t�m zaman�m� aikido ��retmeye adad�m.

AJ : Onbir y�l �nce Saito Sensei ile beraber Danimarka�ya gittim ve orada bir seminere kat�ld�m. Ge�en y�l olay�n onuncu y�ld�n�m�yd� ve Saito Sensei ile birlikte, Iwama�dan bir�ok ki�ininde kat�l�m�yla oraya tekrar gittik. Ger�ekten de, 300 kat�l�mc�n�n oldu�u b�y�k bir seminerdi. Siz aikido ��rencilerine, antreman esaslar� hakk�nda ne gibi ���tler verirsiniz ?

Saito : Saito Sensei b�t�n Taijutsu, ken ve jo tekniklerinin temel olarak hanmiye dayand���n� s�yl�yor. �nce hanmiyi iyice ��renmelisiniz, sonra do�ru kiaiyi nas�l yapaca��n�z� ��renmek zorundas�n�z. Aikidonun yarat�c�s�n�n m�kemmel bir kiaisi vard�. E�er ger�ek budo ��renmek istiyorsan�z O-Sensei�yi taklit ederek yanl�� bir y�ne gidemezsiniz. Malesef insanlar, O-Sensei hakk�nda �ok fazla bir �ey bilmiyorlar ve ben de onun hakk�nda insanlara t�m bildiklerimi anlatarak elimden gelenin en iyisini yapmaya �al���yorum.

Aikido antreman�n�n esas�, kendi kendini ge�mektir. Bunu ba�tan itibaren ki no nagare (ki ak��� �al��mas�) �al��arak yapamazs�n. Temel antreman, partnerinin seni s�k�ca tutmas�na izin vermeni gerektirir. Bunu yaparak, o size bir iyilik yapm�� olur. Partneriniz sizi zorlar ve ancak bu �ekilde siz tekni�i �al��maya ba�lam�� olursunuz. Bu, yolunuzdaki ilk ad�m�n�zd�r. O-Sensei'nin direktiflerinden biri de, tai no henko ile ba�lamakt�r. Bir tek tai no henko egzersizini bile ka��rmamal�s�n�z.. ��te Iwama�da, biz bunlar� ��retiriz.

Tai no henko ve morotedori kokyuho da sa�lam egzersiz yapmak �ok �nemlidir. Bu yap�lmad��� takdirde, bir kimse ikkyoyu dahi a��klamaya kalk��amaz. Urawazada oldu�u gibi, �ndeki aya��n�z�n ekseninde d�n�nce ve arkaya do�ru a��ld���n�zda tai no henkonun d�zg�n bir hareketini uygulamaya muvafak olursunuz ki bu da �ndeki aya��n�z�n ayak parmaklar�n�n partnerinizin ayak parmaklar�yla bulu�mas�ndan ba�lar.V�cudunuz, �ndeki aya��n�z�n u� k�sm�n�n etraf�nda d�ner. Sadece herhangi bir �ekilde de�il, do�ru �ekilde d�nd���n�ze emin olun. Rakibinizle sadece belirsiz bir �ekilde de�il, tam olarak uyum sa�laman�z gerekiyor. ��te tam bu noktadan somut bir �ekilde �al��maya ba�laman�z gerekiyor.

AJ : Birbirine uymak i�in gereken kesinlik �ok de�erli bir nokta.

Saito : O-Sensei, �Herkes genel bir uyum yakalayabilir ama �al��maya, sonunda evrensel uyuma eri�ilecek olan daha �zel kal�plarla ba�lanmal�d�r� diye konu�mu�tu. �nce partnerinizle ayak parmaklar�n�z ucuca olarak nas�l uyum sa�layaca��n� ��renmeli, daha sonra da �ndeki aya��n�z� eksen olarak kullan�p, nas�l d�nece�inizi ��renmelisiniz. Ancak do�ru �ekilde ve dengede d�nebilmeyi tam anlam�yla ��rendikten sonra urawaza tekni�i uygulayabileceksiniz. Bunlar s�zle ifade edilemeyen noktalard�r. Ancak �zerinde antreman yap�larak uzmanla��labilir. Aikidonun kurucusu "�al��ma �nce gelir� derdi. Bu partnerinizin sizinle uyum sa�lamas� de�il, as�l sizin her konuda onunla uyum sa�laman�z demektir: "Hareket et, a��k yarat ve insiyatifi ele ge�ir" i�te bu O-Sensei�nin, Saito Sensei�ye ��retti�i �eydir.

Bir santimetrelik bir hata, herhangi bir tekni�i ba�ar�yla uygulaman�z� imkans�z k�l�cakt�r. Bir tekni�i kendinize uydurmak i�in iste�iniz �ekilde de�i�tiremezsiniz. Her tekni�i uygulamak i�in belirlenmi� kesin bir yol vard�r. Sadece fiziksel olarak g��l� olan ki�iler de�il herkes tekni�i uygulayabilmelidir. Malesef insanlar tai no henkoyu ihmal ediyorlar. �nsanlar� tai no henko ve morotedori kokyuho �al���rken izleyerek kendi dojolar�nda ne t�r bir �al��ma yap�yor olduklar�n� s�yleyebilirim. Ba�ka bir �ey g�rmeme gerek kalmaz. Bence, aikidonun kurucusunun taijutsusunda temeller, bu iki tekni�i ve ikkyoyu i�eriyor.

Ger�ekten m�kemmel bir ikkyo tekni�ini uygulayabilen birini bulmak zor. Bunun, kula�a ukalaca gelebilece�ini biliyorum ama ba�tan itibaren bu tekniklerden d�zg�n �ekilde ba�lamad�k�a aikidonun anla��lamayaca��n� d���n�yorum.

E�er tai no henkoyu iyice ��renmediyseniz, di�er hareketlerde herzaman rakibinizle �arp���rs�n�z. Bunu engellemenin en temel yolu yanl�� v�cut hareketlerinden kaynaklanan problemleri ��z�mleyebilmektir. Daha derin anlamlar� oldu�undan bunu kelimlerle anlatmak imkans�z, ama bunu ��renmenin tek yolunun partnerinizin sizi s�k�ca tutmas�na izin vermek oldu�unu belirtmek isterim.

Hitohiro Saito, Ancona 2003

AJ : Baz� dojolarda ��retmenler, teknikleri sadece iki �� kere g�sterdikten sonra, daha fazla bir a��klamaya gerek duymadan ��rencilerine teknikleri �al��t�yorlar. Ama Iwama�da siz herzaman detayl� a��klamalar veriyorsunuz.

Saito : Saito Sensei'nin teknikleri detayl� bir �ekilde a��klamas�n�n nedeni, herkesin her bir tekni�i m�mk�n oldu�u kadar �abuk �ekilde ��renmesini istemesidir. Onun ��retme metodlar�, y�llarca bir�ok hatay� kendi de yaparak, bu hatalar�ndan ders alm�� olmas�n�n sonucudur.

Saito Sensei, herkesin kendisini onun ba�ard���ndan daha �abuk �ekilde d�zeltmesini istedi�i i�in, ��rencilerini hata yapt�klar� zaman hemen durdurur ve onlara detayl� �ekilde ��retir. E�er kolay antremanlar yapm�� olsayd�, bunu bug�n ba�aramazd�.

E�er partneriniz her zaman size teslim olmu� durumdaysa, teknikleri d�zg�n �ekilde uygulay�p uygulamad���n�z� s�yleyemezsiniz. Partneriniz, sizi s�k�ca tutarak teknikleri do�ru yap�p yapmad���n�z� anlaman�za yard�mc� olmaktad�r. Bu t�r olaylarda teknik, duruma uymak i�in de�i�ebilirse de (takemusu aiki) bu sizi i�e yaramaz veya bo� bir �ekilde tutmas� gerekti�i anlam�na gelmez.

Partneriniz sizi s�k�ca tutmal�, ama do�ru da tutmal�d�r. Bu �ekilde partnerinizin g�c�yle uyum sa�lamay� ��renirsiniz. Bu temel antremand�r. E�er partneriniz tutu�unu de�i�tirirse, sizinde bu duruma uygun olarak verece�iniz kar��l��� de�i�tirmeniz gerekir (Takemusu aiki). Rakibiniz sizi tutmaya geldi�i zaman, onu ustaca y�nlendirin. Ciddi bir �ekilde antreman yapabilmek i�in, v�cutlar�n�z� birbirine uyum i�inde sokman�z laz�md�r.

AJ : Genelde, aikidoda rakibiniz sizinle birlikte uyum i�inde oldu�undan kendi kapasitenizi �l�emedi�iniz s�yleniyor.

Saito : Bu do�ru de�il. �al��man�n her an�nda tekni�inizin iyi mi, k�t� m� oldu�unu herzaman g�rebilirsiniz. E�er herhangi bir gereksiz efor sarf etmeniz gerekiyorsa; rakibinizin a��r oldu�unu hissediyorsan�z, yada onunla �arp���yorsan�z bunun sebebi sizin ona tamamen uyum sa�layamam�� olman�z, yani tekni�i yanl�� uygulaman�zd�r. Hareketinizde neyin yanl�� oldu�unu veya yeteri kadar mesafede a��l�p a��lmad���n�z� saptayabilmelisiniz. Tekni�inizin �al���p �al��mad���n� g�rmek i�in bir m�sabakaya gerek yoktur.

AJ : Partnerinizin antremanda, size ciddi olarak sald�rmas� gerekti�ini mi kast ediyorsunuz ?

Saito : Evet, e�er ona "Beni it," dersem b�t�n g�c�yle itmeli; e�er "bana vur," diyorsam g��l� bir �ekilde vurmal�; veya s�k�ca kavramal�. B�t�n kuvveti ve enerjisi ile sald�rmal�. Tabii, e�er uke'nin kuvveti partnerininkinden �ok farkl�ysa, o zaman sald�ran sald�r�s�n�n �iddetini biraz azaltmal� ki nage ��renmeye devam edebilsin. O-Sensei, bir �ocukla �al��man�n ��renmek i�in iyi bir yol oldu�unu belirtmi�ti. Kendi enerjini tamamen o �ocu�unkine uydurabilmek b�y�k bir gayrettir. Normal olarak baz� insanlar di�erlerinden daha g��l� olabilirler. Ama e�er partnerlerini incitirlerse kaba bir davran�� bi�imi sergilemi� olurlar. O zaman, art�k bu yapt�klar� aikido olmaz. Baz� insanlar bu t�r �al��malar� de�erli bulabilirler, ama ki�i �al��mas�ndan utan� duymamal�d�r.

O-Sensei, bizim �al��malar�m�zda e�lenmemiz gerekti�ini s�ylerdi. Ama bu, ki�inin �al��mas�n� ne kadar e�lenceli k�labildi�ine ba�l�. E�er dersten sonra partnerine samimi bir �ekilde, "�ok te�ekk�r ederim. L�tfen benimle yine �al��" diyebiliyorsan, bu en iyi �al��ma �eklidir.

E�er partnerinle senin aranda bir �eki�me meydana gelmi�se antremandan sonra ho� olmayan bir his kal�r, bu tarz antreman O-Sensei'nin olmas�n� istedi�i gibi d�nya bar���na yol g�steremez. Ben insanlar�n b�t�n derslerinden keyif almas�n� isterim. Hatta bir ki�i bir yerini incittiyse ve hala derse devam etmek istiyorsa, buna imkan sa�lanmal�d�r. Ben ��rencilerime, e�er incinmi� bir dirsek veya bilekleri varsa bunu partnerlerine s�ylemelerini tavsiye ediyorum. �yi durumda olan kollar�yla, hala i�ten bir �ekilde antremana devam edebilirler. Dizleri k�t� durumda olan insanlara, diz ��kme tekniklerindense ayakta durma tekniklerini yapmalar�n� s�yl�yorum. Duyars�zca �al��ma yapmamal�y�z. En iyi antreman, kar��l�kl� olarak birbirimize de�er verdi�imizde olur.

O-Sensei a��k fikirli yakla��m� savunurdu ve Iwama�da hala bu his ile size dokunulur. O ayr�ca, e�er sadece isterseniz, g�rd���n�z her�eyden ��renebilece�inizi s�ylerdi. Bu o kadar do�ru ki!

AJ : Herg�n �al��ma imkan� olmasa da , bu konuda as�l �nemli olan ki�ilerin tutumlar�n�n ciddi ve i�ten olmas�, �yle de�il mi?

Saito : Evet. O-Sensei �Y�z kere suburi �al��sanda, kendi ki ni i�ine katmad�k�a vakit kaybediyorsun.� derdi. B�t�n enerjini verirsen, on kere yapman yeterlidir. Bu, ka� tekrar yapt���n yada antremanda ne kadar zaman harcad���nla ilgili bir sorun de�ildir. Y�llarca �al��t�ktan sonra otomatik olarak usta olmuyorsun, yada sadece iki sene �al��t���n i�in zay�f bir ��renci olarak kalmak zorunda de�ilsin. Bu kendini ne kadar ciddi bir �ekilde yeti�tirdi�inle ilgili bir sorudur.

Antreman�n�z�n bir derinli�i olmal�, �ylesine antreman yapman�n bir manas� yoktur. Antreman�n�zdan verim elde etmelisiniz. Ne kadar az teknik �al��t���n�z �nemli de�il, herzaman akl�n�zda tutman�z gereken bunlar�n ger�ek bir olay kar��s�nda etkili olmas� gerekti�idir. �al��malar�n�z s�ras�nda, �l�m�ne ciddi olun. Tek bir dakikay� bile bo�a harcamay�n. Bazen insanlar� �ok �al��malar�na ra�men tatbikatta tekniklerini yaparken yetersiz g�r�yorum. Bu esef verici bir durum; bu kadar zaman harcayacaklar�na, ciddi ve do�ru antreman yapsalar daha iyi yapm�� olurlar. Aikido egzersizi yapacak olan rahat davranmal� ve enerjisinin t�m�n� ortaya koymal�d�r.

Hitohiro Saito

AJ : Tohei Sensei, O-Sensei'nin ��rencilerine b�t�n g��lerini kullanmalar�n� s�ylemesine ra�men kendisinin �ok rahat g�r�nd���n� ve kuvvet kullanmad���n� s�yl�yor.

Saito : O-Sensei "b�t�n g�c�n�z� kullan�n" dedi�inde "�l�m�ne ciddi olun" veya "b�t�n enerjinizi kullan�n" �eklinde anlatmak istemi�tir.

�nsanlar�n yapabileceklerinin �zerinde olacak �ekilde kendilerini zorlamalar�n� anlatmaya �al��t���n� zannetmiyorum. Ama kar�nlar�ndan gelen b�t�n kilerini ortaya koymalar� gerekti�ini anlatmak istiyordu. Ger�ekte, eskiden insanlara rahatlamalar�n� s�ylemeyi severdi. Rahatlamal� ve sonunda b�t�n enerjinizi ortaya koymal�s�n�z.

AJ : Bu ingilizce olarak a��klamas� zor bir kavram.

Saito : Ben ayn� zorlu�u Japoncada da �ekiyorum. O-Sensei �iirlerinden birinde, "Ger�ek bir sava� sanat� kelimelerle veya harflerle anlat�lamaz. E�er anlatmay� denemeye c�ret edersen, Tanr� devam etmene izin vermeyecektir" derdi. San�r�m bu, �Sava� sanatlar�n� kelimelerle a��klayamazs�n�z� demek oluyor. Antreman yaparak ��renmeniz gerekiyor, ama ayn� zamanda bilgelik havas�na girmemelisiniz. Kendisi iki veya �� benzer �iir b�rakt�. Tohei Sensei �al��malar�nda �ok gayretli, ger�ekten sayg�de�er bir adamd�. Ben �ocukken, Saito Sensei bana �Onun uchideshisi olmal�s�n� derdi.

Biz, Iwama�da sadece antremanlar�m�z�n de�il ayn� zamanda g�nl�k ya�ant�m�z�nda gelene�ini koruyoruz.

AJ : Binlerce insan uzaklardan Iwamaya geliyor, bunun hayalini kuran daha bir�oklar� da olmal�. L�tfen bize uchideshinin g�nl�k hayat�n� ve bunun gerektirdi�i sorumluluklar� anlat�r m�s�n?

Saito : Iwama�da, dojoya antremana gelen iki �e�it insan var, uchideshi (orada kalan ��renciler) ve sotodeshi (d��ar�dan gelen ��renciler). Bir uchideshi i�in dojo, evi demaktir. Evinizde temizlik yapar, k�yafetlerinizi y�kars�n�z ve bah�enizi d�zenli tutars�n�z; ev i�leri herkez taraf�ndan payla��l�r. Dojonun arazisi �ok geni� oldu�undan, yerlerde bir�ok yabani ot ve �l� yapraklar oluyor. G�nde bir veya iki saat yard�m almadan, dojoyu devam ettirmek m�mk�n olmaz. Baz� insanlar bu Japon gelenekleriyle problem ya��yor ve eve "bu bizim bekledi�imiz gibi bir�ey de�il" diyerek gidiyorlar. Ama uchideshi g�n�ll� i� yapmay� istemeli ve verilen direktifleri i�tenlikle kabul etmelidir.

Uchideshinin, herg�n sabah ve ak�am olmak �zere, iki bazen �� �al��mas� var. Ayr�ca g�n boyunca serbest olarak da �al��abilirler. Sotodeshi olan insanlar sadece ak�am �al��malar�na kat�l�yorlar. Ama bazen pazar g�nlerinde temizlik i�lerine yard�m ediyorlar. Japon geleneklerini ��renmek burada en �nemlisidir. Sadece uzak yerlerden insanlar geliyor diye, aikidonun yarat�c�s� olan O-Sensei�nin geleneklerini y�kmamal�y�z.

Iwama�ya gelmek O-Sensei ile tan��maya gelmek anlam�na geliyor. Bu dojo, O-Sensei'nin hala hayatta oldu�u g�nlerden beri hi� de�i�medi. Herhalde de�i�tirdi�imiz tek �ey tatami has�rlar�d�r. Tuvaletler bile de�i�medi. 50 y�l �nce nas�lsalar, hala �yleler. Banyo k�veti hala eskiden O-Senseinin kendi kulland��� k�vet. Buraya gelmek O-Sensei'nin hala hayatta oldu�u, o eski zamanlara yolculuk etmek gibidir. O-Sensei vefat etmi� olsada, burada ruhani olarak onunla bir olabiliyorsunuz.

Sabahlar� e�er ya�mur ya�arsa, dojonun i�inde antreman yap�yoruz, ama iyi havalarda ken veya jo� yu d��arda �al���yoruz. Bu, �ok geleneksel bir �al��ma �eklidir. B�rak�n yabanc� �lkeleri, bu �ekilde bir dojo art�k Japonya�da bile bulunam�yor. Buras�, gelene�in sadece �al��malarda de�il, ayn� zamanda g�nl�k hayatta da devam etti�i bir dojodur. Bu nedenle, ben uchidechilerin Japon geleneklerini ��renmelerini, ayn� zamanda da �ok �al��arak e�itmen olabilmelerini de istiyorum. Burada teknikleri ��renebilir, ayn� zamanda da zihninizi disiplin alt�na sokabilirsiniz. Iwama, i�te b�yle b�y�k bir f�rsat sunmaktad�r.

Hitohiro Saito, Ancona 2003

AJ : Baz� insanlar aikidoda ken veye jo egzersizleri yapmaya gerek olmad���n� d���n�yorlar.

Saito : E�er ken ve joyu bu d�nyadan kald�rmak m�mk�n olsayd�, onlar� �al��maya da gerek olmazd�. Yine de, ciddi bir sava� sanat��s�n�n yay, k�l�� ve jo hakk�nda daha fazla ��renmeleri gerekiyor. Onlar hakk�nda ��renmek demek, �nce onlar� nas�l kullanaca��n hakk�nda e�itim almak demektir. O-Sensei ken, jo ve taijutsunun hepsinin bir oldu�unu s�ylerdi. Bu y�zden onlar�n �al���lmas� gerekir. O- Sensei hombu dojoda insanlar� silah �al��mas� yaparken g�r�nce, onlara k�zar ve zaten orada da silah tekniklerini ��retmez, yaln�zca g�steri yapard�.

Bunun sebebi, belki de her tip insan�n hombuya egzersizleri seyretmek i�in geliyor olmas�yd�. O-Sensei, herhalde ziyaret�ilerin ken ve jonun yanl�� bi�imde kullan�ld���n� g�rmesini istemiyordu. E�er, ba�tan beri bir gayret i�inde ve O-Sensei'nin g�zetiminde silah tekniklerini ��renen birileri olsayd�, sonu� daha farkl� olurdu. E�er, O-Sensei suburiyi tam olarak kendi istedi�i gibi uygulayan birilerini g�rseydi, san�r�m onlar�n �al��malar�n� destekler ve g�l�mserdi. Ama, e�er insanlar etrafta silahlarla oyun oynuyor olup, iai teknikleri yapmaya �al���nca bu kez O-Sensei k�z�p, durdururdu. Ben, O-Sensei�yi bu �ekilde k�zd�ran biriyle tan��m��t�m. Ama, o bana O-Sensei'nin "silahlar� kullanmay�n" demedi�ini, "Sana silahlarla �al��man i�in kim izin verdi?" diye azarlad���n� s�ylemi�ti.

Saito Sensei, g�n boyunca O-Sensei'nin g�zetimi alt�nda silah tekniklerini �al��abilmek maksad�yla, 24 saat de�i�imli olarak demiryollar�nda �al��t�. Saito Sensei, pazar g�nleri hombu dojodaki dersinde silah teknikleri ��retti�i zaman, O-Sensei onu, y�z�nde geni� bir g�l�mseme ve keyifle izlerdi.

�ocukluk y�llar�mda bir kere, Saito Sensei Jo ��retirken, ben elime bir sopa ald�m ve 31-jo katay� taklit ettim. Sonradan, O-Sensei'nin bunu odas�ndan g�l�mseyerek izledi�ini ��rendim. San�r�m bu insanlar�n silah tekniklerini O-Sensei'nin onlara ��retti�i �ekilde yap�p yapmad�klar�yla ilgili bir konudur.

�ok ��k�r ki, bizim �n�m�zde Saito Sensei gibi harika bir model var. Biz onun egzersizlerini kopyalamal� ve ki�isel olarak daha b�y�k bir ilerleme yapmal�y�z. Bu takemusu aikidir ve bireyin kendi yarat�c�l���n� ortaya koyar.

E�er hi� silah kullanmam��san�z, ger�ekten bir silahla size sald�r�ld���nda ne yapaca��n�z� asla bilemezsiniz. Yine de, ben aikido ��renmek isteyen herkesin silah egzersizleri yapmas� gerekti�i �zerinde durmuyorum. O-Sensei silahlarla �al��t� ve silahlar var. Bu, bizim neden Iwama�da silahlarla �al��t���m�z�n sebebidir. Daha fazlas�n� konu�acak bir �ey yok.

AJ : Herkes Ueshiba Sensei'nin aikidosunda ruhani y�n�n �ok �nemli oldu�u konusunda hemfikir; ruhani �al��malar i�in siz neler yap�yorsunuz?

Saito : �ok fazla bir�ey yapm�yorum. B�y�kannemlerin evi Iwama�da, Mt. Atago�nun arkas�nda. Yakla��k alt� y�l �nce, bir y�l boyunca bir �elalenin alt�nda misogi uygulad�m. Ya�mur veya kar demeden, tek bir g�n� bile ka��rmad�m. Ve birg�n Saseme ad�nda Okutama, Tokyo�daki Mt. Otake�de ya�ayan ilgin�, ya�l� bir adam hakk�nda bir makale okudum. Makale, adam�n Onisaburo Deguchi ile tan��t���n� s�yl�yordu. Bu, bende onu ziyaret etme iste�i uyand�rd�. Sava� s�ras�nda Sibiryadaki tutuklulu�undan sonra Sasame benim do�du�um y�l olan 1957�de iade edilmi� ve ertesi y�l Iwama�y� ziyaret etmi�.

O-Sensei ile Tokyo�da tan��m�� ve O-Sensei ona Iwama�ya gelip tap�nakta dua etmesini ve tutuklulu�unun etkilerinden ar�nmas�n� tavsiye etmi�. Ama o, ikiside inat�� oldu�undan, O-Sensei ile ge�inemiyeceklerinden korkmu� ve Tokyo�ya geri d�nm��. Sasame Sensei�den bir �ok filozofik konu ��rendim. Ne yaz�k ki, bu sene �ld�. Kendisinin Omoto dini ile yak�n ili�kileri vard�. Tam olarak onlar�n takip�isi de�ilse de, ��renmi� oldu�u ruhani disiplin, eski zamanlardaki Omoto dinine ili�kindir. Sasame Sensei, "Ueshiba Sensei seni bana yollam�� olmal�" demi�ti ve bende de ayn� his olmu�tu.

O-Sensei, d�nyan�n g�r�nen bir b�t�n ve ruhani d�nya ile ilgili �al��malar�n �nemli oldu�unu s�ylerdi. Ben bu �al��malar�m�n sonucu olarak, bir �ekilde g�r�nen d�nyaya daha a��k oldum. San�yorum en az�ndan karakterim biraz de�i�ti. Eskiden ger�ekten serttim. Ama ba�kalar�n�n �n�nde ba��m� e�ebilmek i�in, b�y�d�m. Bildi�in gibi �u anda 40 ya��nday�m. (g�l��meler)

AJ : O-Sensei taraf�ndan 1938 de yaz�lm�� Budo ad�nda bir kitap var. Bu kitap hakk�nda bize bir�eyler s�yleyebilir misiniz?

Saito : O kitap, O-Sensei'nin hala din� oldu�u zamanlarda yaz�lm��t�r. O-Sensei'nin aikidosu en ba�larda, son y�llarda g�r�nen formu ile ayn� de�ildi. Iwama�da, aikido O-Sensei'nin en iyi zaman�nda oldu�u �ekli ile tamamen ayn� kald�. Bu kitap, O-Sensei ve onun tekniklerinin ge�mi�i hakk�nda ��renmek isteyenler i�in �ok �nemli bir kitapt�r.

Bu kitap, bir hazinedir. Ke�ke O-Sensei'nin aikidosunu 50� li, 60� l� ya�lar�nda sergiledi�i �ekilde g�steren daha �ok �al��ma olsayd�. Saito Sensei de, yak�nda 70 ya��nda olacak ve aikidoya �u anda ba�layanlar, video kasetler ve kitaplardan g�rebilecek olan az�nl�k hari�, onun gen�li�inde nas�l oldu�unu bilemeyecekler. K�demliler i�inde Saito Sensei'nin eskiden nas�l oldu�unu bilenler var. Dojoda, insanlar aras�ndaki ili�ki bir piramid gibi olmal�d�r. O-Sensei en �stte, onu Saito Sensei izliyor ve daha sonraki a�amada da k�demli ��renciler yer almaktad�r.

Ki�i, kendisinden daha deneyimli olan insanlardan ��renmelidir. Tabii ki, ki�i ��renecek �e�itli imkanlar bulursa, kitap bunun i�in harika bir �rnektir, bunlar� da kullanmas� ona yard�mc� olacakt�r. Teknikler dojoda devaml� kalmaz, ama bireyin ki�isel d�nyas�n�n i�inde ya�amaya devam ederler.

Hitohiro Saito, Ancona 2003

AJ : �imdiden sonra aikidonun ne �ekilde geli�ece�ini d���n�yorsunuz?

Saito : Bu, her bireyin kendi tavr�na ba�l�d�r. E�er, sava� sanat�n�n gerektirdi�i gibi kendinizi tamamen disipline etmeye haz�rsan�z, bence aikido sonsuza kadar yay�lacakt�r. Bunun yan�nda, e�er size ger�ekten hi� sald�rmadan sizinle i�birli�i yapan bir partnerle beraber �al���yorsan�z, aikidonuz hi� bir geli�me g�stermeyecektir. Ancak, aikidoyu sadece sa�l�k amac�yla veya sosyal bir faaliyet olsun diye �al���yorsan�z, o ba�ka! Aksi halde, hi� kimse ba�ka �ekilde O-Sensei'nin, ger�el takip�isi olamaz. Sumo d�nyas�nda, insanlar k�demlilerine sayg�lar�n� onlar� f�rlatarak g�sterirler. Bu biraz ters gelebilir ama, bence biz de bu d���nceyle �al��mal�y�z ve O-Sensei�nin izinden ayr�lmamal�y�z.

Hepimiz, Saito Sensei'nin tecr�belerini derin bir �ekilde incelemeliyiz. Bu �wama�da kalm�� olanlar i�in bir avantajd�r. Saito Sensei�yi ve sizden k�demli olanlar� dikkatlice g�zlemlemelisiniz. Ancak, bu �ekilde kendinizi kusursuzca yeti�tirebilirsiniz.

O-Sensei ve Saito Sensei'nin ��rettiklerini temel alarak, O-Sensei'nin kayna��ndan ��kard��� suyu d�kmeden, �ok �al��mak ve bunlar� herkesle payla�mak istiyorum. Bu bizim sorumlulu�umuzdur.

Saito Sensei, omuzlar�nda en b�y�k y�k� ta��yor. Ben de, ondan ayn� suyu emanet almal�y�m. �u anda dojoda bulunan herkes de bunu almal� ve bizi takip edenlere vermelidir. Tabii, �nce a��z dolusu i�mek kayd�yla (g�l��meler)! �nce i�, sonra elden ele ge�ir, bunun anlam� bu muhte�em gelene�i s�rd�rmektir. Her�eyden �nce, O-Sensei hakk�nda ��renmek gerekir. Sonra, ki�i kendi �zg�n fikirlerini ekleyerek, ileriye s��rama yapabilir. Bu d�nyadan ayr�lmadan �nce, O-Sensei "Benim yap�lmam�� b�rakt���m� yapmaya devam edin" demi�ti. Herg�n kendimize, �O-Sensei bize yapacak ne b�rakt�?� diye sormaya ihtiyac�m�z var.

AJ : Saito Sensei'den sonra gelecek ve onu izleyerek ve gelene�i devam ettireceksiniz. Ancak, tamamlamak veya eklemek iste�iniz ba�ka �eyler var m�?

Saito : Bence, �wama aikidosu �u anda oldu�u haliyle gayet iyidir. Kendim, ki�isel olarak bir �ey ekleyecek olsayd�m, daha fazla ruhani �al��ma yapmak isterdim. Ama, bunu yapmas�n� ba�kas�ndan isteyemem. Yapt���m taklitten �teye gitmeyecek olsa da, O-Sensei'nin yapt��� gibi misogi yapmak isterdim. Ve Saito Sensei'nin �u anda b�t�n g�c�yle yapt��� gibi, geleneksel yap�y� koruma sorumlulu�unu almak istiyorum.

Yine de iyi bir teknik olmadan hi� bir�ey yapamazs�n�z. Aileden marangoz da olsan�z, yetene�iniz zay�fsa, kimse size i� vermez. Ba�ar� ki�isel yeteneklerinize ba�l�d�r. Babam�n ismini utand�rmamak i�in elimden gelen b�t�n �abay� g�sterece�im , ama bunu ba�arabilmek �ok da kolay de�il.

Hitohiro Saito

AJ : Hitohiro Sensei, bu s�yle�iyi tamamlamak i�in okuyucular�m�za son bir�ey s�yleyebilir misiniz ?

Herkesin, O-Sensei'nin son y�llar�ndakinden ziyade daha zinde oldu�u zamanlardaki ruhani ve teknik ��retilerini ��renmesini ve ara�t�rmas�n� isterim. Mutlaka Daito-ryu�dan ayr�lan daha �zg�n bir�eyler bulacaklard�r. Daito-ryu�da muhte�emdir ve Sokaku Takeda Sensei hakk�nda da ��renmeliyiz. Ama, ben �nce herkesin O-Sensei'nin gen�lik y�llar�nda nas�l oldu�unu ara�t�rmas�n� istiyorum.

AJ : Bence insan�n "O-Sensei'nin ula�t��� noktaya kadar b�t�n yolu gitmek istiyorum" veya "oradan da daha ileriye gitmek istiyorum" diyen bir tavr� olmas� �nemli ve bug�ne kadar ne kadar yol kat etti�imizi �l�mektense elimizden gelenin en iyisini yapmal�y�z. Hala iyi bir ruh ve sa�l�k halindeyken hayat�n� nas�l ya�ad���m�z �nemlidir.

Saito : Bu ger�ekten �ok do�ru. Aikido ��renme arzusu i�inde olan herkese samimiyetle �unu s�ylemek istiyorum "L�tfen �wama�ya gelin, Saito Sensei ile tan���n ve b�rak�n o ruhunuza dokunup, akl�n�z� a�s�n!" Art�k, b�yle dojo kalmad�, bulamazs�n�z!